بقیع یا بقیع‌الفرقد یا جنت‌البقیع نام قبرستانی در مدینه است که قدمتی بسیار داشته و برخی امامان شیعه در این آن مدفون هستند.

پیشینه تاریخی بقیع به دوران قبل از اسلام می‌رسد ولی در کتب تاریخی به روشنی قدمت تاریخی آن مشخص نشده‌ است. بعد از هجرت مسلمانان به مدینه، بقیع تنها قبرستان مسلمانان بوده، مردم مدینه قبل از آمدن مسلمانان به آنجا اجساد مردگان خود را در دو گورستان «بنی‌حرام» و «بنی‌سالم» و گاهی نیز در خانه‌هایشان دفن می‌کردند، در واقع بقیع اولین قبرستانی است که به دستور پیامبراکرم(ص)و توسط مسلمانان صدراسلام ساخته شد.

اولین کسی که در آنجا به توصیه پیامبر دفن شد عثمان بن مظعون بود که از دوستان نزدیک پیامبر(ص) و علی بن ابیطالب به شمار می‌رفت. حضرت علی(ع) در سخنان خود از عثمان بسیار یاد می‌کرد و بدلیل علاقه بسیار حضرت علی به وی، نام یکی از فرزندانش را عثمان نهاد.

رسول الله برخی شهدای احد و یکی از فرزندان خود بنام ابراهیم را در آنجا دفن کرد و به این ترتیب بر شرافت آن افزود.

 

بقیع هم‌اینک مدفن 4 امام شیعه امام حسن مجتبی(ع)، امام سجاد(ع)، امام باقر(ع) و امام صادق(ع) است. همچنین قبر اغلب زنان پیامبر و نیز عباس عموی پیامبر و فاطمه بنت اسد، مادر امام علی و برخی دیگر از بزرگان در این قبرستان قرار دارد. قبرستان بقیع در چند قدمی حرم پیامبر اکرم واقع و مورد احترام همه فرقه‌های اسلامی است .

بقیع از دیروز تا امروز

قبرستان بقیع دارای دو در ورودی است که یک در همیشه بسته و در دیگر بر روی زائران باز ‌است.

در ابتدا حرمی هشت ضلعی بود. میرزا محمدحسین فراهانی در سفرنامه‌اش این‌گونه آورده‌است که: اول چهار نفر از ائمه اثنی‌عشر است که در بقعه بزرگی که به صورت هشت‌ضلعی ساخته شده و اندرون و گنبد آن سفیدکاری است دفن شده اند.

حرم ائمه بقیع مانند سایر حرم‌ها دارای ضریح، روپوش، چلچراغ، شمعدان و فرش بوده‌است. ابن‌جبیر می‌نویسد: قبرشان بزرگ و از سطح زمین بلندتر و دارای ضریحی از چوب می‌باشد که بدیع‌ترین و زیباترین نمونه‌است از نظر فن و هنر. و نقوشی برجسته از جنس مس بر روی آن ترسیم شده و میخکوبی‌هایی به جالب‌ترین شکل در آن تعبیه شده که نمای آن را زیباتر و جالب‌تر نموده‌است.

وهابیان 8 شوال سال 1344 هجری قمری قبور ائمه بقیع را ویران کردند.

تا آن زمان بر روی قبور پیشوایان و سایر بزرگان اسلام که در مدینه مدفون بودند گنبدها و بناهایی قرار داشت. ائمه بقیع در بقعه بزرگی که به‏ طور هشت ضلعی ساخته شده بود و اندرون و گنبد آن سفیدکاری، مدفون بودند.

پس از تسلط وهابیان بر مدینه آنها قبور و بناهای این قبرستان را تخریب کردند .

در جریان این واقعه بارگاه امام حسن مجتبی(ع)، امام سجاد(ع)، امام محمد باقر(ع) و امام جعفر صادق(ع) نیز ویران شد.

این حرکت وهابیان که ناشی از کج فهمی و نآگاهیهای بسیار آنها بود، اعتراضات بسیاری در پی داشت. علاوه بر ویرانی قبور امامان شیعه، مزار عبدالله بن عبدالمطلب و آمنه پدر و مادر پیامبر اسلام، عباس عموی پیامبر(ص) و اسماعیل از فرزندان امام جعفر صادق(ع) نیز به طور کامل ویران شد.

یکی از آفات بزرگ و خطرناک‌ تمام مذاهب و ادیان، کج‌فهمی و تندروی‌ها و برداشت‌های غلط و انحرافی و قرائت‌های خودساخته از دین است که در مقاطع مختلف از میان پیروان همان مذاهب به وجود آمده و موجب تضعیف و تفرقه در آن مذهب شده است.

برخی دفن شدگان در بقیع‏

امام حسن(ع)

امام زین العابدین (ع)

امام محمد باقر(ع)‏

امام جعفر صادق(ع)

عباس بن عبدالمطلب

فاطمه بنت اسد

فرزندان رسول خدا(ص)

اسماعیل فرزند امام صادق(ع)

ام البنین مادر حضرت عباس(ع)

ام سلمه، زینب بنت جحش (دختر عمه پیامبر)، ماریه قبطیه، زینب بنت خُزَیمه، عایشه دختر ابوبکر، حفصه دختر عمر بن خطاب، ام حبیبه دختر ابوسفیان، ام البنین و عمه‏هاى پیامبر اسلام ، سعد بن معاذ، مزار شهداى واقعه حرّه‏ برخى از چهره‏هاى سرشناس دیگر صدر اسلام در بقیع به خاک سپرده شده‏اند.